Grensoverschrijdend gedrag.

Grensoverschrijdend gedrag is helaas iets waar veel mensen dagelijks mee te maken hebben, zowel in real life als online. Wat is eigenlijk grensoverschrijdend gedrag en wat zijn de gevolgen?

​Er is sprake van grensoverschrijdend gedrag wanneer een van de betrokken partijen niet (vrijwillig) instemt met de uitlatingen of gedragingen van de ander. Dit gebeurt als er een algemene of persoonlijke grens is overtreden, helemaal na het geven van verbale en/of non-verbale waarschuwingssignalen. 

Bron afbeelding

Van een (bekwame) volwassene mag je verwachten dat ze in staat zijn om in te schatten wat gezond en aanvaardbaar gedrag is voor zichzelf en voor de ander. Daarnaast mag je van een (bekwame) volwassene verwachten dat hij/zij de signalen van grensoverschrijdend gedrag herkent, erkent en het belang ervan inziet en daarmee de grenzen van de ander respecteert.

Grensoverschrijdend gedrag kan voortvloeien uit een geestelijke aandoening, het gevolg zijn van aangeleerde ideologieën en vooroordelen, gebrek aan kennis, gebrek aan sociale vaardigheden, gebrek aan inlevingsvermogen of vanuit een machtspositie.

Daarnaast kan grensoverschrijdend gedrag ook voortvloeien vanuit verveling, frustratie, boosheid en ongenoegen. In sommige gevallen maakt het gedrag deel uit van een bredere gedragsproblematiek van de dader.

Voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag zijn; intimidatie (het onder druk zetten of bang maken), discriminatie, racisme, pesten, ridiculiseren, uitsluiten, fysiek geweld, seksuele intimidatie en seksueel misbruik.

Belangrijk is om te achterhalen waarom iemand over grenzen van een ander gaat. Is het gedrag aangenaam of belonend voor de persoon zelf? Leidt het gedrag tot aandacht vanuit de omgeving, wordt er bijvoorbeeld gelachen om het gedrag? Ervaart de persoon een vorm macht en controle?

Grensoverschrijdend gedrag kent zowel lichamelijke als psychische gevolgen. Lichamelijke gevolgen treden vaak op na seksuele intimidatie en seksueel misbruik. Het zijn echter vooral de psychische gevolgen die enorme impact kunnen hebben op het slachtoffer.

Psychische klachten kunnen zich uiten in depressieve gevoelens, flashbacks, gevoelens van onveiligheid, gevoelens van schuld en schaamte, onzekerheid, faalangst, afzondering, zelfmutilatie, angsten en/of relatieproblemen. Veel slachtoffers hebben voor een lange tijd last van deze klachten en soms zelfs hun hele leven lang.

Op social media zien we een toename aan grensoverschrijdend gedrag. Doxing en cyberpesten zijn daar de twee voornaamste voorbeelden van. Doxing houdt in het delen van iemands persoonlijke informatie op het internet, zonder toestemming van de ander. Deze persoonlijke informatie is te vinden op onder andere social media, (oude) blogs, websites, online games en fora. Informatie die dus in principe toegankelijk is voor iedereen, maar dat maakt het geen reden om het, zonder toestemming, voor eigen doeleinden te gebruiken; dat is het grensoverschrijdende deel van het gedrag.

Wanneer iemand jouw naam googelt is de kans groot dat deze persoon allerlei persoonlijke informatie, reacties en foto’s van jou tegenkomt. In het geval van doxing wordt deze informatie openbaar gemaakt of bijvoorbeeld gebruikt om via een nep-account jou lastig te vallen en te intimideren.

Bron afbeelding

Cyberpesten doet zich voor wanneer iemand of meerderen herhaaldelijk opzettelijk schadelijke, kwetsende of onjuiste inhoud naar of over een slachtoffer verstuurt of deelt. Er is opzet in het spel en er wordt vaak gebruik gemaakt van framing; het uit context halen van de informatie of verkeert interpreteren.

De interacties kunnen bestaan uit berichten, video's, foto's of online gedeelde inhoud met als doel het slachtoffer in een kwaad daglicht te zetten. Mensen die online pesten willen vaak hun eigen negatieve emoties vrijlaten door te pesten: ze zijn boos of gefrustreerd door iets wat hun triggert.

Bron afbeelding

Waarom zijn doxing en cyberpesten ernstiger is dan gewoon pesten?

• Online pesten stopt eigenlijk nooit en kan het op elk moment van de dag opnieuw oplaaien. Daarnaast is er een groter bereik en kunnen digitale bestanden breder verspreid worden en zijn ze moeilijk te verwijderen.
• Online pesten gebeurt van op een afstand, waardoor de dader en andere betrokkenen niet goed kunnen inschatten wat de impact is van de pesterijen. Hierdoor kan het pesten gemakkelijker erger worden dan bij andere vormen van pestgedrag.
• Online pesten gebeurt vaak anoniem, bijvoorbeeld via nepaccounts. Pesten via anonieme accounts geeft de dader een gevoel van superioriteit ten opzichte van het slachtoffer en er is weinig toezicht. Sommige online pesters houden hun identiteit bovendien bewust achter en zijn actief vanaf een account dat niet te herleiden is naar hun echte identiteit.

Grensoverschrijdend gedrag online, zoals doxing en cyberpesten, is momenteel (nog) niet strafbaar, maar dat wil niet zeggen dat je het daarom moet doen. De gevolgen kunnen enorm zijn. Het kan ertoe leiden dat het slachtoffer ook acties gaat ondernemen om het grensoverschrijdende gedrag te laten stoppen. En zo kom je in een vicieuze cirkel terecht die maar moeilijk te doorbreken is. 

Wanneer je zelf te maken hebt (gehad) met grensoverschrijdend gedrag, zoek dan hulp. Ook online kun je hulpinstanties raadplegen.